مبانی نظری و پیشینه پژوهش مسئولیت پذیری

مسئولیت پذیری

روابط بین کودکان و والدین و سایر اعضای خانواده را می توان به عنوان یک نظام یا شبکه ای از بخش های دانست که در کنش متقابل با یکدیگر هستند. نظام خانواده در مجموعه ای از نظام بزرگتر قرار گرفته است. این نظام به طور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق روشهای مختلف تربیت کودک در کودکان تاثیر می گذارد.

خانواده نخستین عامل موثر در ایجاد مسئولیت در افراد است. مسئولیت فرایندی است که فرد باید از اولین سالهای کودکی آموخته باشد تا با وظایف متعددی که در دورانهای مختلف زندگی روبرو می شود مسئولانه برخورد نماید.

برای ایجاد مسئولیت پذیری ابتدا باید خود والدین افرادی متعهد و مسئول باشند و به تناسب رشد کودک وظایفی که با توانایی های وی مطابقت دارد به او واگذار کند و به مجرد آن که سطح توانایی بالاتر رفت فرصت های را در اختیار او قرار دهند و لازم است والدین قواعد و محدودیت های رفتاری را بطور صحیح روشن کنند تا کودکان در انجام مسئولیت ها با مشکلاتی مواجهه نشوند. مسئولیت پذیری یک مهارت اجتماعی است که تا به حال تعاریف گوناگونی از آن به عمل آمده است. استفنز، مهارتهای اجتماعی را به 4 دسته ی مربوط به خود ، محیط ، کار و میان فردی تقسیم کرده است که مسئولیت پذیری به صورت های مختلف در هر یک از این 4 معقوله ذکر شده است..

مسئولیت پذیری از دیدگاه روان شناسان

دیدگاه آدلر و روانشناسی فردی

آلفرد آدلر اولین روانکاوی است که بر ماهیت اجتماعی انسان تاکید کرده است .

به عقیده او رفتار در یک زمینه اجتماعی رخ می دهد و انسان مجبور استبه ایجاد روابط متقابل بپردازد. انسان اجتماعی به دنیا می آید و به اجتماعی بودن خود علاقه مند است. تماس کودک با عالم خارج در آغاز از طریق مادر و خانواده ، بعد از طریق مدرسه و بالاخره در جامعه با مردم صورت می گیرد. مجموع این تماس ها سبب پرورش حس اجتماعی و آموختن احساس مسئولیت و همکاری می شود. کم کم درجریان زندگی به مصالح اجتماعی و به نوع دوستی می اندیشد. آدلر جبرگرانیست و به آزادی و انتخاب مسئولیت انسان در زندگی معتقد است. به نظر او زندگی فاقد هرگونه معنی ذاتی است و هر کس به شیوه خاص خودش به زندگی معنی می بخشد. در واقع محرک اصلی رفتار بشر هدفها و انتظارات وی از آینده است. به نظر آدلریها کسانی که می خواهند از آسیبها رها باشند باید بتوانند فشار مضاعف مسئولیت شخصی و اجتماعی را تحمل کنند. وقتی فرد آگاه شود که خود خلاق او، مسئول تبدیل واقعیت ها عینی به رویدادهای معنی دار است، با مسئولیت برگزیدن هدفهایی مواجه می شود که امکان شکفتن آینده را فراهم می کند. افراد وقتی مسئولیت شکل دهی زندگی خود را می پذیرند باید مسئولیت تاثیر سبک زندگی خود بر جامعه را نیز بپذیرند.. مکتب آدلر بر مفاهیم مشارکت ، احساس مسئولیت و همکاری تاکید فراوان دارد. اگر خاطرات اولیه فرد برعدم علاقه اجتماعی و عدم مسئولیت دلالت داشته باشد مشاور آنها را اشتباه قلمداد می کند وبه تعبیر و تفسیر آنهامی پردازد

پیشینه پژوهش مسئولیت پذیری

طبق تحقیقات چامورو همکاران در سال (2003) وظیفه شناسی ، نظم و مسئولیت پذیری با عملکرد تلاش به منظور پیشرفت ، رابطه دارد. یعنی منظم بودن ، پشتکار ، پیشرفت مداری و دقت می تواند عملکرد فرد در حوزه های مختلف از جمله موفقیت های تحصیلی را بطور مثبت پیش بینی کند.

پورکران پژوهشی بر روی دانش آموزان دختر و پسر تیز هوش و عادی در رابطه با مسئولیت پذیری و ویژگی های شخصیتی آنان انجام داده است. یافته های او حاکی از آنند که بین دختران و پسران دانش آموز تیز هوش و عادی از نظر ویژگی های مسئولیت پذیری ، پیشرفت تحصیلی ، جنبه های حساس ادراکی و شهودی تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین افراد مسئول پذیر دارای پیشرفت تحصیلی بهتری هستند. درونگرایی هر چه بیشتر باشد مسئولیت پذیری کمتر خواهد شد. احساس مسئولیت با سطح بالای تفکر مربوط است و شخص مسئول پذیر می تواند در مورد خودش و جامعه تصمیم منطقی اتخاذ کند و در مدرسه و کلاس موفق باشد.