مقاله بررسی اصل ولایت و ولایت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر

مقدمه:

انما ولیكم الله و رسوله والذین آمنو الذین یقیمون الصلواة و یوتون الزكاه و هم راكعون[1]

«ولی شما تنها خدا و پیامبر اوست و كسانی كه ایمان آورده‌اند. همان كسانی كه نماز بر پا می دارند و در حال ركوع زكات می‌دهند»

آیة بالا كه به حق «آیه ولایت» نامه گرفته است مطالب ارزشمندی در باب ولایت خدا، پیامبر (ص) و امیرمؤنان علی (ع) استفاده  و می‌شود كه برای رعایت اختصار مربیان بعضی از آن مطالب كه مناسبت بیشتری با بحث دارد، سبزه می‌كنیم.

الف- تنها خداوند متعال، پیامبر اكرم (ص) و مؤمنان بر پا دارندة نماز و پرداخت كنندة زكات در حال ركوع، دارای حق ولایت و حكومت بر مؤمنان هستند.

خدواند پس از بر حذر داشتن مؤمنان از پذیرفتن ولایت و سرپرستی ناروای كافران، با جملة (انما ولیكم الله…. ) به معرفی آنان كه شایستة ولایت هستند پرداخته و مؤمنان را به پذیرش ولایت آنان ارشاد كرده است.

اصل ولایت و حكومت در مرحلة نخست  از آن خداوند متعال است و ولایت پیامبر و مؤمنانی كه در حال ركوع زكات می‌دهند، در طول ولایت خداوند است و پرتوی از حاكمیت او.

ب- پرداخت زكات در حال ركوع - نشانه فرد تعیین‌شده برای حكومت و ولایت است. شهید مطهری نوشته است:

«آیه. مطلب را به شكلی بیان می‎كند كه عمومیت بردار نیست، و به هیچ وجه نمی‌توان احتمال داد كه این آیه نیز در صد بیان وارء اثباتی عام است؟ [2] زیرا قرآن در اینجا در صدد بیان یك قانون كلی نیست، نمی‌خواهد استجاب یا وجوب اداء زكات در حال ركوع را بیان كند و به عنوان تشریع یك مندوب یا یك فریضه اسلامی جعل قانون كند. بلكه اشاره به عمل واقع شده‌ای كه فردی در خارج انجام داده و اكنون قرآن، عمل را مصرف آن فرد قرار داده و به نحو كفایه حكمی را كه همان ولایت خواص است اثبات می‌كند.»[3]

حال باید دید آن شخص معین كیست و این ولایتی كه خداوند متعال را برای او ثابت كرده است، چه نوع ولایتی است؟

بر اساس شأن نزول‌های متعدد و روایات بسیار، شخصیت مورد نظر در آیه شریفه حضرت امیرالمؤمنان، علی بن ابیطالب (ع)، است، بنابراین، از آیه شریفه استفاده می‌شود كه ولایت و سرپرستی بر مؤمنان، از آن خدا، رسول او و علی بن ابی طالب (ع)، است.

[1] سوره مائده (5) آیة 55

[2] منظور از ولاء اثباتی عام، دوستی و محبت همة مؤمنان نسبت به یكدیگر است.

[3] ولادها و ولایت‌ها، ص 30.

فهرست مطالب

شرح                                                                                                                صفحه

مقدمه...............................................................................................................

موضع رسول اكرم (ص) در مورد آینده..................................................

الف- مسأله اول.............................................................................................

ب- مسأله دوم...............................................................................................

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم (1).......................................................

آیه تبلیغ...........................................................................................................

شأن نزول آیه................................................................................................

مراد از مولی..................................................................................................

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم(2) .......................................................

 آیه اكمال........................................................................................................

مراد از الیوم چه روزی است؟ .............................................................................

الف- نظر زمخشری .....................................................................................

ب- عده‌ای گفته‌اند مراد از «الیوم» روز فتح مكه‌است!.............................

ب: روز عرفه..................................................................................................

ت: مراد از «الیوم» روز عید غدیر خم است. .............................................

شأن نزول آیه

شواهد و قرائن موجود در آیه..............................................................................

آخرین سخن............................................................................................................

فهرست منابع..................................................................................................